در ۲۰ کیلومتری شهر ماکو و در کنار روستایی به نام بارون، عبادتگاهی تاریخی وجود دارد که در سکوتی زیبا فرو رفته است. این بنا خودش را در دهانه ی دره ای جا کرده که رودخانه زنگی مار از آن می گذرد و هر تکه از آن داستان هایی تاریخی و رازهایی سر به مهر را در دل دارد. نامش کلیسای مریم مقدس است که با نام کلیسای زور زور شهرت یافته.
کلیسای زور زور یا کلیسای مریم مقدس ماکو
ظاهر این کلیسا بسیار ساده اما پر ارزش است و به همین دلیل نامش در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد و به دلیل ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو، توجه جهانیان را نیز به خود جلب کرده است. وجود کلیسای زور زور در کنار دریاچه و نمای کلی آن چشم انداز منحصر به فردی را در این منطقه به تصویر کشیده است.
.jpg "کلیسای مریم مقدس ماکو")
کلیسای زور زور | تنها بنای تاریخی ایران که جا به جا شد
معماری کلیسای زور زور
کلیسای کوچک زور زور یک بنای صلیبی شکل می باشد که مانند سایر کلیساهای ارمنیِ هم عصر خود با سنگ های تراشیده شده در حجم های مختلف ساخته شده است. در نمای داخلی و خارجی ساختمان، سنگ های تراش دار منظم دیده می شود که به صورت خط کشی بر روی هم قرار گرفته اند و بند ملات ( لایه ای برای چسباندن سنگ ها به هم) در ظاهر به چشم نمی خورد. سازندگان سنگ ها در گذشته، آنها را به گونه ای تراشیده بودند که هر دو سنگ در یک دیگر چفت شده و محکم می گشتند.
ابعاد بیرونی کلیسا ۷/۲۰ در ۵/۱۰ است و پس از تجزیه و تحلیل تناسبات پلان و انتقال آن بر نمای ساختمان مشخص شد که ارتفاع آن ۱۲/۵۸ متر می باشد. ورود به کلیسای زور زور تنها از قسمت غربی آن ممکن است و دری فلزی با نوشته های ارمنی و نقش صلیب شما را به درون هدایت می کند. درون بنا، چهار طاق با قوس های بیضی شکل به چشم می خورند و چهار نورگیر کوچک در چهار ضلع وجود دارد. گنبدی ۱۶ ضلعی به صورت عرقچین (مدور) بر فراز ساختمان قرار گرفته که در ساق آن هم نورگیرهایی تعبیه شده اند.
_2.jpg "کلیسای مریم مقدس ماکو")
کلیسای مریم مقدس ماکو
نقش صلیب بر روی سنگ های کلیسای زور زور
این کلیسا ظاهر بسیار ساده ای دارد و تنها تزیین آن نقش صلیب بر روی سنگ ها و ستون‌های کاذبی است که در اطراف پنجره‌ها و نورگیرها قرار دارند و به قوس جناغی ختم می شوند.
پس از تغییر مکان کلیسا قسمت هایی که در محل قبلی آسیب دیده بودند، مرمت شدند تا شکل آن حفظ شود.
بنای اولیه زور زور در دره بستر رودخانه قره سو و حدود ۵۰ متر بالاتر از سطح دره قرار داشته است. در سال ۱۳۶۶ شمسی به منظور آبرسانی به زمین های دشت ماکو، پروژه ای تحت عنوان سد مخزنی بارون کلید خورد. بر اساس نقشه های کار، کلیسای زور زور دقیقا در نقطه ی برپایی دیوار حائل سد قرار داشت و مطمئنا پس از اتمام کار و آبگیری دریاچه، به زیر آب فرو می رفت. این در حالی بود که پیش از این، عملیات خاکبرداری تونل های انحرافی و رشته انفجارهای ساختمانی، آسیب هایی را متوجه کلیسا کرده و سلامت آن را در خطر قرار داده بود.
برای حفظ این بنای با ارزش، مدیریت اجرائی سازمان میراث فرهنگی کشور تصمیم گرفت تا کلیسا را به محلی امن انتقال دهد. به این منظور با موافقت وزارت نیرو و همکاری شرکت‌های مهاب قدس و پیماب و سازمان آب و برق منطقه‌ای، کارشناسان سازمان میراث فرهنگی و متخصصین و معماران جمهوری ارمنستان دست به کار شدند و در مدت ۲۵ روز این بنا را به یک برآمدگی صخره ای با ارتفاع حدود ۱۱۰ متر و به فاصله ۶۰۰ متری آن نقطه انتقال دادند. در این انتقال تمامی نکات علمی رعایت گردید و سنگ به سنگ، لایه‌های دیوار چینی شماره گذاری شدند تا در جای درست خود قرار گیرند. از این جابه جایی به عنوان یکی از اتفاقات مهم در تاریخ نگهداری میراث فرهنگی و تاریخی کشور یاد می شود که هنوز تکرار نشده است.
بیشتر بخوانید :